Debora Silverman (VOLZET)
© Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel
Style Congo, "Art Nouveau, kunst van de duisternis": Reflecties over het terugvorderen van het Belgische keizerlijk modernisme
In haar keynotelezing bespreekt Debora Silverman, bijzondere hoogleraar in geschiedenis en kunstgeschiedenis aan UCLA in Los Angeles, de publicaties die de historische basis vormen voor de tentoonstelling Style Congo. Heritage & Heresy.
“In mijn reeks artikelen bestudeerde ik de Belgische art nouveau – met zijn krullende lijnen die bekend staan als “coup de fouet” of “zweepslag” – als een specifiek Congolese florale stijl, die gemaakt was van Congolese grondstoffen en geïnspireerd was op Congolese motieven. Het eerste deel van de lezing laat zien welke wetenschappelijke bronnen en politieke gebeurtenissen mijn denkproces hebben gestuurd tijdens het definiëren van het “imperiale modernisme” van België in de jaren 1890. In deel twee stip ik aan dat het belangrijk is om een onderscheid te maken tussen “imperialisme” en “kolonialisme”, door de bijzondere aard van de Onafhankelijke Congostaat (1885-1908) als een ver handelsimperium en ontginningsgebied te belichten, evenals de invloed hiervan op de Belgische art nouveau. Centraal in de lezing staan twee voorbeelden van de Style Congo uit 1897: de “Exportzaal” van Henry van de Velde op de Wereldtentoonstelling van Brussel/Tervuren en de luxueuze woning van Victor Horta voor Edmond Van Eetvelde, de staatssecretaris van Congo.
Aan het einde van de lezing benadruk ik opnieuw dat dekolonisatie een proces van iconoclastische bewegingen en opgraven is: naast het neerhalen van standbeelden en het terugvinden van Congolese sporen, moeten we ook echt gaan graven en de diepliggende historische structuren en verbanden aan de oppervlakte brengen. Ik besluit met een kenmerkend voorbeeld van de transitie van restanten naar terugvordering en regeneratie in het beeld van Sammy Baloji aan de oevers van de Schelde, The Long Hand.”
Debora Silverman
Debora Silverman is bijzonder hoogleraar geschiedenis en kunstgeschiedenis aan UCLA, waar ze de University of California Presidential Chair in Modern European History, Art and Culture bekleedt. Haar bekroonde boeken omvatten Selling Culture: Bloomingdale’s, Diana Vreeland, and the Aristocracy of Taste in Reagan’s America; Art Nouveau in Fin-de-Siècle France: Politics, Psychology, and Style; en Van Gogh and Gauguin: The Search for Sacred Art. In haar recente publicaties onderzoekt professor Silverman het marmeren mozaïekfries van Gustav Klimt in het Stocletpaleis, de postkoloniale schilderkunst van de Afrikaans-Amerikaanse kunstenaar Meleko Mokgosi, de Black Lives Matter-beweging in België, de impact van de Onafhankelijke Congostaat op het Belgische modernisme van het fin de siècle, de ‘zweepslagstijl’ in de art nouveau als Style Congo, en de historische en politieke erfenis van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika van Tervuren. Haar twee boeken over de Belgische art nouveau als een vorm van ‘imperiaal modernisme’, Art of Darkness en “Modernity Without Borders”: Politics, Congo, and the Avant-Garde in King Leopold II’s Belgium, zijn bijna voltooid.
