De tentoonstelling Operational Aesthetics is het resultaat van een onderzoek naar de politiek van de Brusselse wijkcontracten. De nakende verjaardag van die wijkcontracten – een erg Brussels stedenbouwkundig mechanisme – vormde tegelijk een uitstekende gelegenheid om dieper in te gaan op de juridische instrumenten, het administratieve proces en de politieke visie die vorm geven aan de stad, voor er sprake is van stadsplanning en architectuur. De focus ligt op het fundamentele proces van de verwezenlijking van de stad, met de nadruk op haar exegese en dit dus vóór haar ontwerp vorm krijgt en voor ze door het bouwen ervan ruimte inneemt.
Volwassenen: 10€ / groepstarief : 8€ / studenten en senioren : € 5 / -18 jaar: gratis
Niet lang na haar oprichting investeert het Brussels Gewest volop in de heropwaardering van haar oudere wijken. Ze beoogt hiermee niet enkel een fysiek herstel maar ook het creëren van een nieuwe sociale en economische dynamiek. Het Brusselse voorbeeld vormt in deze een illustratie van een meer fundamentele, universele situatie: het punt nul van een stadsgemeenschap waar alles nog te maken is en waarvan de toekomst bepaald wordt door een bepaalde modus operandi.
Een eerste tentoonstellingsruimte focust op gerealiseerde architectuurprojecten, als tastbaar resultaat van bijna 25 jaar Brusselse Wijkcontracten. De bezoeker grasduint er door een rijkdom aan maquettes, foto’s, en administratieve documenten, opgesteld in een klein theatertje. Ze geven een fascinerende inkijk in de ruim 550 projecten die zijn gerealiseerd door meer dan 140 bureaus van architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen.
De centrale zaal van de tentoonstelling kijkt terug naar 25 jaar Brusselse stadsrenovatie. Via 14 specifieke situaties kijkt Mathieu Berger met een sociologische bril naar de Brusselse Wijkcontracten van bij hun geboorte tot nu. Wat was het belang en de context van de rellen in Vorst in mei 1991 voor de ontwikkeling van deze nieuwe stadspolitiek? Wat maakte van de ‘vergeten’ Maritiemwijk begin jaren 2000 het toonvoorbeeld van een geslaagde stadsrenovatie? En wie waren de architecten van deze stadspolitiek?
Rondom de centrale tentoonstellingsruimte plaatst Operational Aesthetics het mechanisme van de wijkcontracten in een breder historisch en geografisch perspectief. Philippe Potié focust op de verhouding tussen tijd en ruimte die het leven van de mens beheerst. Hij onderscheidt hierbij vier tijdperken die een verschillende relatie van de mens tot zijn omgeving impliceren: De Tijd van de Goden, de Tijd van de Mens, de Tijd van de Machines en de Tijd van de Wolken. Via een serie van duotonen ontdekt de bezoeker hoe de mens doorheen de geschiedenis de tijd probeerde te beheersen door de ruimte af te bakenen. Van Stonehenge tot Rome, langs Brasilia en Parijs tot de Maritiemwijk in Molenbeek.
De bezoeker ontdekt deze drie niveaus aan de hand van een zeer rume selectie van objecten, historische en hedendaagse documenten, kunstwerken en foto’s, maquettes, plannen, audivisuele bronnen, etc. Er wordt materiaal getoond van tientallen architecten en stedenbouwkundigen die projecten hebben gerealiseerd in het kader van de wijkcontracten maar ook projecten die vandaag in volle ontwikkeling zijn komen aan bod. Tot slot is er een boeiende programmatie voorzien van colloquia, terreinbezoeken, lezingen en nocturnes met Brusselse, Belgische en internationale actoren. Op die manier wil CIVA zowel een ruim als een meer gespecialiseerd publiek bereiken.
Mathieu Berger is professor stadsociologie aan de UCL en onderzoeker aan de Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales in Parijs. Tussen 2009 en 2011 is hij adviseur van de Brusselse Minister voor stadsrenovatie. Sinds 2016 is hij coördinator van Metrolab Brussels, een interdisciplinair onderzoekscentrum voor toegepast stadsonderzoek (www.metrolab.brussels).
Philippe Potié is architect en doctor in de Architectuur, gediplomeerd aan de Ecole nationale supérieure d’architecture van Grenoble en de Ecole des hautes études en sciences sociales te Parijs. Hij is promotor in het onderzoekscentrum LéaV ENSA-V Paris-Saclay. Potié doceert aan de Ecole nationale supérieure d’architecture van Versailles.
Commissarissen van de tentoonstelling Operational Aesthetics:
Het department hedendaagse architectuur van CIVA, in samenwerking met socioloog Mathieu Berger (UCL).
