Deze zomer geeft de CIVA Stichting een unieke kijk op een halve eeuw stadsplanning in Brussel. Twee tentoonstellingen kijken met hun eigen bril naar de evolutie van de Brusselse stedenbouw, de architectuur en het omgaan met erfgoed en patrimonium: Save | Change the City – Unbuilt Brussels #01 zoomt in op de bruxellisation, waarin onder impuls van bouwpromotoren en politiek alles moest wijken voor zogeheten moderne architectuur. Corporate Arcadia kijkt vooral naar de architectuur van de jaren ’90 en vroege jaren 2000… en hoe dat de huidige aanblik van Brussel heeft bepaald.
Volwassenen: 10€
Groepstarief: 8€
Studenten en senioren: 5€
-18 jaar: gratis
De Marollen en haar bewoners die moeten wijken voor een uitbreiding van het Justitiepaleis, de sloop van de Centrale Hallen in functie van een nieuwe parking (Parking 58, weet je wel), het verfoeilijke idee van een stadsautostrade, de afbraak van het Volkshuis van Horta of het Manhattanplan dat de Noordwijk moet transformeren van woonwijk in een zakendistrict naar Amerikaans model: In de jaren ’50 en ‘60 slaat de bruxellisation wild om zich heen. Brussel lijkt wel een stad in afbraak in niet-oorlogstijd. Grote delen worden overgeleverd aan bouwpromotoren. Volledige wijken worden verwoest. Inwoners van volkswijken worden massaal uit hun huis gezet. En de plannen krijgen de steun van de overheid. Het uitgangspunt? De ‘noodzakelijke modernisering’ van de stad gaat voorop.
Maar het verzet organiseert zich. De eerste wijkcomités worden opgericht en het volk komt in opstand. De Brusselse mei-68’ers hebben een duidelijk doel. Twee verenigingen spelen in die context een erg belangrijke rol: het Sint-Lukasarchief en de Archives d’Architecture Moderne. Zij nemen het op voor de Brusselaars, voor het stedelijke erfgoed, de architectuur en het patrimonium. Anno 2017 maken ze beide deel uit van de CIVA Stichting.
De unieke tentoonstelling Save | Change the City toont een overzicht van hun acties tegen de ‘verbrusseling’ en diept de alternatieven op die beiden destijds voorstelden om te komen tot een leefbare stad. Eéntje mét respect voor haar burgers, haar architectuur en haar patrimonium. Hun belangrijkste wapen? Het aanleggen van unieke archieven. Het patrimonium wordt geïnventariseerd, er wordt onderzoek gedaan – naar het belang van het werk van Victor Horta en de art nouveau bv. -, bibliotheken worden aangelegd, tentoonstellingen worden georganiseerd: alles wordt in het werk gesteld om het gebrek aan visie bij bouwpromotoren en overheid op het vlak van stadsplanning en patrimonium te counteren.
De tentoonstelling geeft enerzijds een staalkaart van die rijkdom aan archieven van zowel de Archives d’Architecture Moderne als van het Sint-Lukasarchief: honderden originele plannen, alternatieve voorstellen voor wijken, straten en gebouwen, protestaffiches, maquettes, manifesten, etc. Tegelijk word je ook via beeldarchieven ondergedompeld in de tijdsgeest van toen. Televisiereportages en documentaires uit de jaren ’60 en ’70 geven de Brusselaar een stem. Bezoekers jong en oud zien een Brussel van weleer en de impact die een veranderde ‘visie’ over de stad heeft gehad op haar bewoners.
Save | Change the City toont een Brussel dat was… maar niet meer is. Een Brussel dat hier en daar kon worden gered. En een Brussel zoals het had kunnen zijn. Daarom ook past de tentoonstelling perfect in de nieuwe reeks van CIVA met als titel Unbuilt Brussels, die een stad toont die wel is bedacht… maar nooit gebouwd.
In het kader van de tentoonstelling zullen ook iedere donderdagavond geleide bezoeken worden georganiseerd. We vragen bekende Brusselaars (zoals de Brusselse bouwmeester Kristiaan Borret of schrijver Geert Van Istendael), om de bezoeker op sleeptouw te nemen door zijn of haar Brussel. Een Brussel dat hij of zij heeft gekend, heeft zien veranderen… of heeft gedroomd. Met de tentoonstelling als handige leidraad.
